Drodzy Tłumacze!
Mam na imię Piotr. Razem z Katarzyną pełnimy w Lionbridge Gengo funkcję Polish Language Specialist – to właśnie my sprawdzamy Wasze tłumaczenia w ramach wyrywkowej kontroli jakości. Ten post jest pierwszym z nowego cyklu na forum, w którym będziemy dzielić się z Wami naszymi spostrzeżeniami i radami. Mamy nadzieję, że każdy znajdzie tu dla siebie coś ciekawego.
Dzisiaj zajmiemy się tematem, który z pozoru nie powinien nikomu sprawiać problemów, a w rzeczywistości jest jednym z najczęstszych błędów w tłumaczeniach na naszej platformie (także poważnych!). Chodzi o liczbę mnogą rzeczowników.
Być może brzmi to jak żart. Który tłumacz nie radzi sobie z liczbą mnogą w języku polskim!? Jest przecież dziecinnie prosta. Zastanówmy się zatem: jak brzmi liczba mnoga rzeczownika „kot”? Oczywiście, że „koty”! Ale czy zawsze? Spójrzmy na te zdania:
- Tylko jeden kot nie lubi tej karmy, pozostałe ją uwielbiają.
- Pod stołem spały dwa koty.
- Sześć kotów ze schroniska znalazło nowych właścicieli.
- To wyjątkowa wioska – na jeden dom przypada tu średnio trzy i pół kota.
Wszystkie wytłuszczone słowa to liczebniki z rzeczownikiem „kot” w liczbie mnogiej. Dlaczego jednak za każdym razem ta forma jest inna? To wynik historycznego rozwoju naszego języka. Współcześnie rzeczowniki w polszczyźnie mogą przyjmować kilka różnych form zależnie od towarzyszącego im liczebnika. Oto wszystkie możliwości:
Od tej reguły są pewne wyjątki. Na przykład rzeczowniki rodzaju męskoosobowego mogą równolegle przybierać formę wariantu B i C: dwaj strażacy wchodzą... i dwóch strażaków wchodzi do domu.
No dobrze. Nawet jeśli ktoś tego nie wiedział, to raczej nie ma problemów z zastosowaniem tych zasad w codziennej komunikacji. Gdy używamy liczebnika, instynktownie stosujemy poprawną wersję rzeczownika (oraz towarzyszących mu przydawek i czasowników). Prawdziwy problem pojawia się jednak w pewnym typowym kontekście w tłumaczeniach. Załóżmy, że klient prosi o tłumaczenie prostego zdania, ale zamiast liczebnika znajduje się w nim zmienna (tag), w miejsce której podstawiane będą różne wartości liczbowe. Na przykład:
There are only [X] hours left to complete the task.
You have [X] new notifications.
Congratulations! We added [X] points to your account.
Jeśli nie znamy wartości liczebnika (a użycie symbolu zmiennej [X] oznacza, że go nie znamy), żadnego z tych zdań nie da się łatwo przetłumaczyć na język polski. Jeśli tłumacz podejdzie do zadania mechanicznie, ryzykuje, że użytkownik zobaczy komunikat z poważnym błędem gramatycznym, np.
❌ Na ukończenie zadania pozostało tylko 3 godzin.
❌ Masz 2 nowych powiadomień.
❌ Gratulacje! Na Twoim koncie dodaliśmy 10 punkty.
W takiej sytuacji musimy spróbować obejść problem, żeby uniknąć błędu, a jednocześnie oddać znaczenie tekstu źródłowego. Niestety tego typu rozwiązania prawie nigdy nie brzmią tak dobrze i naturalnie jak zdanie przetłumaczone od razu z odpowiednim liczebnikiem. Jesteśmy zmuszeni wybrać mniejsze zło.
Kilka takich przykładów podaje Polish Style Guide. Przypomnę je tutaj i podam parę innych możliwości. Niestety nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania, a wszystko zależy od kontekstu i tłumaczonego zdania. Zawsze możliwe jest jednak wyjście, które pozwoli tłumaczowi uniknąć błędu gramatycznego.
Zacznijmy od tego, że najmniej pożądanym (i tylko czasami akceptowalnym) sposobem jest podawanie alternatywnych form w nawiasie lub po ukośniku. Tego sposobu powinniśmy używać tylko w ostateczności – zasadniczo tłumacz nie powinien zostawiać odbiorcy różnych wersji tekstu do wyboru.
I’ve been your customer for [X] year(s).
Jestem klientem firmy od [X] roku/lat.
Zwykle możliwe są lepsze rozwiązania. Najczęściej musimy odejść od struktury zdania źródłowego i dążyć do tego, żeby rzeczownik z liczebnikiem został użyty w mianowniku. Np.:
There are only [X] hours left to complete the task.
✅ Liczba godzin pozostałych na ukończenie zadania: [X].
✅ Godziny pozostałe na ukończenie zadania: [X]
You have [X] new notifications.
✅ Liczba nowych powiadomień: [X]
✅ Nowe powiadomienia: [X]
Czasami możemy zachować strukturę zdania źródłowego, a liczebnik – jako dodatkową informację – podajemy wówczas w nawiasie. Np.:
[X] students uploaded their assignments for you to review.
✅ Twoi uczniowie ([X]) przesłali zadania domowe do sprawdzenia.
You have [X] new notifications in your inbox.
✅ Masz nowe powiadomienia ([X]) w skrzynce odbiorczej.
Często najlepszym sposobem jest zastosowanie standardowego skrótu, który ukrywa końcówki fleksyjne i sprawia, że zdanie wygląda poprawnie z dowolnym liczebnikiem. Np.:
There are only [X] hours left to complete the task.
✅ Na ukończenie zadania masz tylko [X] godz.
Congratulations! We added [X] points to your account.
✅ Gratulacje! Na Twoim koncie dodaliśmy [X] pkt.
Your result: [X] minutes [Y] seconds
✅ Twój wynik: [X] min [Y] s
Maximum capacity: [X] people.
✅ Dopuszczalne obciążenie: [X] os.
W pozostałych przypadkach zadanie tłumacza polega na znalezieniu w języku polskim takiej struktury, która nie będzie powodowała oboczności. Może to być dobór odpowiedniego przyimka lub wyrażenia, a czasami nawet zmiana rzeczownika na inny o zbliżonym znaczeniu. Np.:
I’ve been in this business for [X] years.
Zamiast: Pracuję w tej branży [X] lat(a).
✅ Pracuję w tej branży od [X] lat.
You can select up to [X] files.
Zamiast: Możesz wybrać maksymalnie [X] pliki/plików.
✅ Możesz wybrać do [X] plików.
His route was [X] kilometers long.
Zamiast: Trasa miała [X] kilometry(-ów) długości.
✅ Pokonał trasę o długości [X] kilometrów. LUB jak wyżej: Trasa miała [X] km długości.
Minimal stay duration: [X] nights.
Zamiast: Minimalna długość pobytu: [X] noce(-y).
✅ Minimalna długość pobytu: [X] dni.
Wskazówka:
Jeśli w tekście źródłowym rzeczownik po zmiennej jest w liczbie mnogiej, a z kontekstu wynika, że użycie wartości ułamkowych jest mało prawdopodobne, wystarczy w myśli podstawić sobie w miejsce zmiennej dwie wartości: 2 i 5 (wariant B i C z tabeli powyżej). Jeżeli w obu przypadkach zdanie brzmi poprawnie, będzie tam pasował każdy inny liczebnik i nie trzeba wymyślać innych wersji. Np.:
You can send the invitation link to [X] people.
Możesz wysłać link z zaproszeniem do [dwóch ✅, pięciu ✅] osób.
✅ Możesz wysłać link z zaproszeniem do 2, 6, 13, 132, 500, tysiąca… osób.
Znacie jakieś inne sposoby na radzenie sobie ze zmiennymi liczbowymi w tłumaczonych tekstach? Koniecznie napiszcie o tym w komentarzach poniżej. Wpisujcie też swoje pytania oraz pomysły na kolejne tematy, o których chcielibyście poczytać na forum.
– Piotr
0件のコメント